Nos últimos meses, publicáronse varias traducións de libros de Agustín Fernández Paz

«O maior agasallo que pode recibir un escritor é que os seus libros encontren novos lectores.» Esta é unha frase que Agustín Fernández Paz ten reiterado en bastantes ocasións, un sinal da importancia que lle outorga ao feito de que outras persoas se acheguen aos seus libros.

A tradución é unha vía idónea para chegar a lectores doutras culturas. Malia as dificultades do libro galego para abrir camiños polo mundo adiante, o azar quixo que nestes últimos meses varios libros de AFP se traducisen a outras linguas.

Tras a edición coreana d’O único que queda é o amor, publicouse en castelán unha versión actualizada d’As flores radiactivas; e tamén o texto renovado de Aire negro tivo unha nova edición en Arxentina.

Aire negro apareceu así mesmo en búlgaro e, en edición anovada, en catalán.

Tamén se editaron en catalán as novelas Non hai noite tan longa (No hi ha nit tan llarga) e Desde unha estrela distante (Des d’una estrella distant).

Upa!, o breve conto ilustrado por Noemí Villamuza, vén de aparecer en chinés. E Valados acaba de ser traducido ao italiano (Il cielo non ha muri), nunha edición moi coidada. A última en chegar foi a tradución ao bretón de Cartas de inverno (Tasmant en ti)

Para os vindeiros meses, están anunciadas a tradución chinesa de Un tren cargado de misterios, a catalá de Contos por palabras e as traducións ao inglés de Aire negro e O único que queda é o amor.

O pasado 28 de xaneiro, festividade de San Tomé de Aquino, celebrouse no Salón de Actos da Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo a sesión de investidura de Agustín Fernández Paz como Doutor Honoris Causa pola Universidade de Vigo. No acto académico, actuou como padriño o Vicerreitor de Extensión Universitaria, o profesor Xosé Henrique Costas González.

No mesmo acto, foi tamén investido Doutor Honoris Causa o profesor Julio Casado Linarejos, catedrático emérito de Química Física da Universidade de Salamanca.

A noticia do acto apareceu recollida en diversos xornais: La Voz de Galicia, Faro de Vigo, Galicia Hoxe, El Correo Gallego… e en blogs coma o de Brétemas.

Sobre o solemne acto académico, o Diario da Universidade de Vigo realizou unha reportaxe moi completa. A parte dedicada ao conxunto do acto foi obra de M. del Río e pode lerse aquí. A dedicada á investidura de Fernández Pazque foi obra de Noemí Rey, e inclúe ademais unha selección de fotografías. Polo seu interese, reproducímola enteira aquí:

Agustín Fernández Paz, seis lembranzas e unha narración no camiño ata o Honoris Causa

Por todos os seus “méritos vitais, literarios, humanísticos e universais; por ser un narrador elegante e absolutamente comprometido coa defensa da lingua; por ser unha persoa coherente que buscou sempre transformar a sociedade desde a escola pública e se implicou na vangarda da renovación pedagóxica; por ser un dos narradores galegos máis universais, un dos mellores facedores de lectores, coñecido dentro e traducido fóra, por ser un exemplo de ética e dinamismo ao servizo da terra nosa e da terra enteira…”. Por todos e cada un de estes motivos o escritor Agustín Fernández Paz foi nomeado hoxe Doutor Honoris Causa da Universidade de Vigo, “un recoñecemento co que me honra e que tanta emoción me fai sentir que non garda relación cos meus posibles méritos, malia as palabras de loanza” coas que o seu padriño, o profesor e vicerreitor de Extensión Universitaria, Xosé Henrique Costas, pedía que entrara no Claustro universitario. “Que isto me estea a suceder na Universidade de Vigo, a cidade da que son veciño desde hai máis de 20 anos, éncheme o peito de alegría”, asegurou emocionado.

A través dun relato vertebrado en ‘Seis lembranzas e unha narración’, o xa Honoris Causa fixo un percorrido vital no que quedou patente que toda a súa andaina persoal e profesional xirou arredor da defensa dunha lingua que tivo na súa xeración aos encargados “de espallar e prestixiar socialmente” un idioma que ata entonces vivía “nunha diglosia granítica que se instalara na sociedade coma se pertencese á orde natural das cousas”. “O párroco, os mestres, os artistas do cine ou o médico falaban en castelán, o mesmo idioma que liamos nos xornais e escoitabamos pola radio. A lingua dos usos formais, porque logo a vida de verdade se desenvolvía na fala de noso”, lembrou o escritor ao tempo que advertía dos moitos chanzos que aínda quedan por subir.

Un edificio a medio construír

A situación social do galego nas últimas décadas tráelle á memoria a Fernández Paz Penélope, un poema de Díaz Castro que recolle entre os seus versos “Un paso adiante e outro atrás, Galiza e a tea dos teus soños non se move”. Atrás quedan o traballo cotiá en aulas e ámbitos sociais, moita enerxía para “erguer o sinxelo edificio que nos permitía soñar cun futuro mellor” e a ilusión que traía baixo o brazo o Plan Xeral de Normalización da Lingua coa que “criamos posible engadirlle unha placa máis ao edificio no próximo futuro”. Anos despois, segundo Fo escritor lingua e educación sofren recorte tras recorte mentres a sociedade asiste desacougada “ao minucioso proceso de demolición do edificio”. “Coa escusa da crise ou sen ela, os retrocesos legais sucédense con medida puntualidade. O obxectivo final semella ben claro: podar as pólas máis vigorosas do bonsai, coutar a presenza social da lingua ata confinala nun lugar subordinado”, asegura con mágoa.

A pesares de ser perito mecánico, Fernández Paz tardou pouco en darse conta de que a súa verdadeira vocación estaba entre libros, ensinando ou escribíndoos. Dende entonces pasaron 25 anos, ducias de libros colectivos, 55 de narrativa en galego e máis de medio millón de exemplares cos que sementar bibliotecas de Galicia e do mundo. “Escribir como un acto de rebeldía, como un acto de amor. Escribir co desexo intenso de crear algo que antes non existía. E ser consciente de que aramos sobre os mortos desta terra, de que a nosa escrita se alimenta da dos autores que nos precederon”, describe o escritor, para quen o trazo máis significativo da lingua galega é “a súa vocación de ser célula de universalidade, a vontade de sermos unha peza máis no mosaico mundial das culturas, a conciencia de que só se pode ser universal desde a asunción das propias raíces”. Moitos anos de “labor teimudo e solitario de construír mundos, obsesionarse cunha historia, deixarse posuír por ela”, sempre apoiado pola súa dona, Inmaculada, e a súa filla, Marina, “os esteos que me sosteñen”.

Dignificar escola, lingua e terra

Agustín Fernández Paz é unha persoa “que afortunadamente para as letras galegas e universais se debruzou nas profesións de mestre por vocación e narrador por necesidade”, como o definiu Xosé Henrique Costas. Fillo dun lector apaixonado e famento de libros ao vivir nunha época na que “a censura era brutal e a liberdade de expresión unha utopía”, o lucense “traballou sempre por dignificar unha escola para un tempo, nunha lingua e para unha terra”, participando activamente en movementos de renovación pedagóxica e promoción da lectura. “A súa obra narrativa é vizosa, é galega, é excelente, é recoñecida e é universal”, subliñou Costas, que describiu ao escritor como unha das voces máis poderosas da literatura infantil e xuvenil galega, merecedor de numerosos recoñecementos colectivos e tan coherente coas súas ideas como para rexeitar en 2010 o Premio da Cultura Galega porque “Rosalía nunca aceptaría un premio hipotecado por agresións contra a mesma cultura que se finxe exaltar”.

O texto completo da intervención de Agustín Fernández Paz pode lerse aquí.