(A fotografía desta entrada é da autoría de Inmaculada Reino)

O texto que lin o pasado día 28 na Universidade de Vigo, na sesión de investidura como Doutor Honoris Causa, era ben máis extenso en borrador. Ao final, incluía dúas breves narracións, das que finalmente só lin unha. Reproduzo aquí a que descartei (“Un caso de licantropía”) e a que lin (“Os extraños mecanismos da memoria”).

                          UN CASO DE LICANTROPÍA

Conforme pasaban os minutos, a insolencia daquela alumna ía en aumento. Xa non se trataba só do seu ostentoso desprezo polas explicacións que o profesor, con paciencia infinita, tentaba enfiar naquel ambiente hostil. O peor era que, ademais, a moza dedicábase a atraer a atención do resto da clase con procedementos cada vez máis imaxinativos. Ao contrario que a do profesor, a actuación da moza acadaba, por que non dicilo, un éxito de público cada vez maior.

Atentos como estaban ás impertinencias da súa compañeira, os alumnos non se decataron das transformacións mínimas que anunciaban o desastre: o medre desmesurado das uñas, as grosas sedas que apareceron polas partes visibles da pel, o sangue coloreando o branco dos ollos, os cairos afiados que asomaban por entre uns labios anormalmente inchados, a mudanza na forma e no tamaño das orellas, a desfeita nas costuras da chaqueta e do pantalón…

Cando foron conscientes do que ocorría, era xa demasiado tarde. Algúns aínda tiveron un tempo fugaz para pensar en balas de prata e en cruces invertidas, e na ausencia da lúa chea, máis evidente no ceo azul daquela mañá de primavera, e noutras inútiles fantasías literarias e cinematográficas, tan afastadas do ámbito docente e do rutineiro mobiliario escolar que os rodeaba.

Así de terribles e inagardados son algúns fenómenos de licantropía.

OS EXTRAÑOS MECANISMOS DA MEMORIA

 Sempre escoitara dicir, e mesmo o lera nalgún libro, que, nos breves instantes que precederían á súa morte, toda a vida pasaría de xeito acelerado diante dos seus ollos, permitíndolle revivir por derradeira vez as experiencias, amargas unhas, felices outras, que a súa memoria fora sepultando con paciencia xeolóxica no transcorrer dos anos.

Un fenómeno así, meditaba ás veces, tiña que obedecer a unha rara orde programada nalgunha secuencia da curva helicoidal do noso ADN, algo así como unha consoladora versión divina da máquina que Adolfo Bioy Casares imaxinara en La invención de Morel.

Pero algún axente debeu de alterar a secuencia que poñería en marcha o complicado mecanismo, porque, nos segundos finais da súa vida, a memoria quedoulle ancorada con firmeza na imaxe luminosa de Laura, a rapaza de ollos de mel e trenzas louras que tanto amara nos seus anos adolescentes.

E con ela chegou a música, impetuosa como a auga que baixa brava polo torrente. A música daquela canción esquecida, que agora regresaba con toda a súa potencia evocadora; a mesma que soaba cando Laura e mais el se bicaron coa emoción contida da primeira vez. Mentres a música asolagaba todos os recantos da súa memoria, foron aparecendo nítidas as cores: o vermello da saia da súa amiga, o louro das trenzas que tantas veces agarimara, o intenso verdor das follas dos carballos, a roibén do ceo na hora do solpor, a cor de mel dos ollos que non conseguira esquecer nunca.

Entendeu daquela que cando a vida enteira pasa, o único que nos queda entre as mans é a memoria dos momentos felices, a lembranza dese brazado de experiencias que en días alegres alborotaron o noso corazón.

Neste post recollo unha das seis “Tomas Extra” que aparecen ao final da miña novela Fantasmas de luz, a dedicada a Julianne Moore, a actriz que fascina a Damián, o operador de cabina do Cine Soñadores. As dúas películas ás que se fai referencia no texto son Vania na Rúa 42  (Vanya on 42nd Street, Louis Malle, 1994) e Lonxe do ceo (Far from Heaven, Todd Haynes, 2002). O fotograma que abre o post é desta última película.

A ilustración é de Miguelanxo Prado, coma todas as outras do libro.

FASCINACIÓN POR JULIANNE MOORE

 No gran taboleiro de xadrez en que acabou convertida a parede da cabina, hai dous cadros que ocupan un lugar de privilexio. En ambos aparece, nun plano medio que permite distinguir todos os detalles do seu rostro, unha muller de pelo roxo e ollos verde azulados. Nun deles está sentada nun banco de madeira, vestida cunha camisa branca e unha chaqueta de punto, roupa informal como de andar pola casa. Ten ao seu carón unha rapaza de vestido floreado, que a fita con ansiedade. Damián lembra ben a escena, sabe de memoria os diálogos daquela película máxica, Vania na rúa 42, a narración dun ensaio que unha compañía de teatro fai do Tío Vania, o drama de Chékhov. Naquela secuencia, a filla do que agora é o seu marido pregúntalle se é feliz, casada cun home tan maior. E ela, coa risa máis triste que Damián escoitou nunca, cos ollos abalando entre a resignación e a tenrura, responde que non, que da vida agardaba cousas ben mellores.

No outro cadro, a mesma actriz aparece cun elegante traxe violeta e un abrigo dun azul agrisado. Tanto o peiteado como a roupa que viste indícanos que é unha muller de clase acomodada. Ao seu carón, hai un home negro con chaqueta de grandes cadrados verdes e castaños. É outono, amarelan as follas das árbores, e os dous manteñen unha conversa que se adiviña cálida. Non se tocan, xaora, pois a película transcorre nos EE. UU. dos anos cincuenta, cando as normas sociais non permitían cousa tal entre un negro e unha muller branca. A ollada da actriz abraza o home co cariño máis intenso, mentres bebe ansiosa cada unha das palabras. Cantos sentimentos pode transmitir un rostro!

A muller dos dous cadros é actriz, chámase Julianne Moore e naceu cando Damián tiña seis anos. Aínda que no cine iso importa pouco, porque rodou Vania na Rúa 42 aos 34 anos e Lonxe do ceo aos 43. Esas son as idades coas que permanecerá sempre, sen que o tempo deixe pegadas no seu rostro.

Para Damián, é a actriz máis sublime de todas cantas el lles deu vida co proxector. Sabe que non é especialmente bela, sobra quen lle gañe de guiármonos polos estándares sociais de beleza. E, non obstante, esa muller fascínao cada vez que a súa ollada intensísima aparece na pantalla. Onde residirá o engado? No pelo roxo, na expresión que tan ben recolle os matices da vida, no feitizo da mirada… Calquera o sabe! Se cadra, na imposibilidade de entrarmos no seu misterio reside o atractivo desta muller.

Damián conserva nun cartafol as fotos que foi acumulando dela. E nunha caixa, retallos de celuloide das películas en que traballou. Sabe que algunhas son mediocres, traballos alimenticios que un actor se ve na obriga de facer, mais non lle importa. Se algo as fai valiosas para el é o agasallo da súa presenza.

Cando tivo que abandonar o Cine Soñadores, os únicos cadros que rescatou da parede foron os dous de Julianne Moore. Agora están na balda superior da súa biblioteca, nun cartafol que visita de cando en vez. E que seguirá a visitar mentres viva porque, malia o paso dos anos, aquela muller ha permanecer tan viva e tan próxima como no momento fugaz en que a cámara inmortalizou o seu rostro.